سابقه کیفری چیست؟

سابقه کیفری برای هر شخص با کد ملی در صورت بروز و یا انجام جرمی ثبت می شود که می تواند سوابق مجازات آن شخص را ثبت کند، اما باید بدانید که این سابقه چیست و چگونه می توان آن را بررسی کنیم، سابقه کیفری کاربرد های بسیاری دارد که با آن در ادامه آشنا خواهید شد.

آشنایی با سابقه کیفری

سابقه کیفری یکی از انواع مجازات های تبعی در قانون کیفری ایران محسوب می شود. در واقع ثبت سوء سابقه کیفری باعث می شود که فرد برای مدتی بعد از اتمام محکومیت اصلی خود از برخی حقوق اجتماعی و عمومی محروم شود.

• سابقه کیفری به چه معنی است؟
• سابقه  چه کارکردی دارد؟
• شرایط ثبت سابقه کیفری چیست؟
• سابقه کیفری در خصوص کدام دسته از جرایم ثبت می شود؟
• اثرات سابقه چیست؟
• چرا در قانون کیفری از سابقه کیفری استفاده می شود؟
• سابقه کیفری آیا یک مجازات محسوب می شود؟
• کارکرد یک وکیل در خصوص سابقه کیفری چیست؟
• مرجع تعیین کننده ثبت یا عدم ثبت سابقه  چیست؟
• آیا سابقه کیفری پاک می شود؟
• مدت زمان سابقه چقدر است؟
• آیا امکان حذف شدن سابقه کیفری وجود دارد؟

سابقه کیفری یکی از انواع مجازات های تبعی در قانون کیفری ایران محسوب می شود. در واقع ثبت سوء سابقه کیفری باعث می شود که فرد برای مدتی بعد از اتمام محکومیت اصلی خود از برخی حقوق اجتماعی و عمومی محروم شود.

به طور مثال به واسطه سوء سابقه امکان استخدام دولتی نخواهد داشت و یا نمی تواند تصدی برخی از پست ها در جامعه را بر عهده بگیرد. همه این موارد نشان می دهد که سابقه کیفری تا چه اندازه می تواند در موقعیت اجتماعی و زندگی افراد تاثیرگذار باشد.

حال سوال مهمی که در ادامه می خواهیم به آن بپردازیم این است که سابقه کیفری چه اثری در زندگی فرد دارد و در خصوص کدام دسته از جرایم این مجازات اعمال می شود؟

در کلام ساده تر سوال مهمی که افراد درگیر مسیر کیفری می پرسند این است که آیا فرد محکوم به واسطه هر جرمی مشمول مجازات سابقه کیفری می شود یا خیر؟ در ادامه به این دست از سوالات پاسخ خواهیم داد. با ما در ادامه همراه باشید.

شرایط سابقه کیفری

به طور کلی سابقه بدین معنی است که فرد به سبب انجام برخی از جرایم به شکل عمد باید  به مدت مشخصی از برخی خدمات اجتماعی و حقوق قانونی محروم شود. این مجازات صرفا جنبه تنبیهی برای فرد و البته اجتماع دارد. در واقع برخی از جرایم از دید قانون بسیار مهم و غیر قابل گذشت محسوب می شود.

از این رو فاعل این جرایم باید حتی بعد از گذراندن مدت محکومیت خود، تنبیه شود. نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که سابقه کیفری برای تمامی جرایم کیفری اعمال نمی شود. در واقع محکومیت و شرایط جرم همه مجرمین در سابقه قضایی آن ها ثبت می شود. اما تنها برای برخی از جرایم محدود و مشخص است که این سابقه اعمال می شود و مانع از بهره مندی آن ها از برخی حقوق اجتماعی می شود.

اگر بخواهیم ساده تر بیان کنیم مجرم محکوم به سلب حیات ( اعدام ) یا حبس ابد بعد از توقف اجرای حکم، به مدت هفت سال مشمول قانون سابقه کیفری خواهد شد. همچنین این مدت زمان برای مجرم محکوم به قصاص عضو، نفی بلد و حبس درجه چهار سه سال خواهد بود.

همچنین در صورتی که مجرم محکوم به قصاص عضو ( برای دیه کمتر از نصف دیه کامل )، حبس از درجه پنجم و شلاق حدی به دو سال ثبت سوء سابقه کیفری محکوم خواهد شد. این ها تمام مجازات های اصلی است که مشمول مجازات تبعی ثبت سوء سابقه کیفری خواهد شد.

همانطور که مشاهده می کنید دو نکته بسیار مهم در خصوص سابقه وجود دارد. اول این که این مسئله برای تمامی جرایم و مجازات های کیفری اعمال نمی شود.

دوم این است که این مجازات خود محدود به زمان است. یعنی بعد از گذراندن این محکومیت ( از زمان اتمام محکومیت اصلی ) سوء سابقه خود به خود از بین می رود و فرد می تواند مانند سابق از تمامی خدمات و حقوق اجتماعی خود بهره مند شود. همچنین در نظر داشته باشید در خصوص جرایم قابل گذشت، در صورت اتمام مجازات اصلی و گذشت شاکی، سوء سابقه کیفری به عنوان مجازات تبعی اعمال نخواهد شد. این نکته بسیار مهمی است که باید به آن توجه داشته باشید.

سابقه کیفری و بررسی مفاهیم مربوط به آن

سابقه کیفری یک مجازات از نوع تبعی است. بنابراین زمانی می توانیم مفهوم سوء پیشینه کیفری را به درستی درک کنیم که ابتدا بتوانیم با دو مفهوم جرم و مجازات به شکل دقیق آشنا شویم.

قانون کیفری بر اساس مفهوم جرم پایه ریزی شده است. یعنی همه چیز در این قانون بر اساس تعریف و اثبات جرم شروع می شود. زمانی که یک جرم اثبات می شود امکان تعیین مجازات و اجرای آن برای این قانون فراهم می شود.

وکیل کیفری به خوبی می داند که برای اثبات جرم لازم است که سه رکن مادی، معنوی و قانونی به صورت همزمان برای جرم اثبات شود. رکن ماده به بعد آسیب های قابل اثبات فعل، رکن معنوی به مسئله نیت و هدف فاعل و بعد قانونی به مصادیق قانونی و تعاریف قانون از جرم می پردازد. زمانی که این سه رکن به صورت همزمان برای فعل اثبات شود، می توان آن فعل را جرم دانست.

با اثبات جرم نوبت به تعیین مجازات می رسد. بر اساس نوع جرم و تعریفی که قانون از آن جرم ارائه داده ممکن است مجازات جرم به صورت حدی یا تعزیری تعیین شود. مجازات حدی به مجازاتی گفته می شود که توسط اسلام تعیین شده باشد.

این دسته از مجازات ها غیر قابل تغییر ( تخفیف یا تشدید یا قلب ) می باشد. اما مجازات هایی که توسط قانونگذار در قانون مشخص شده باشد تحت عنوان مجازات تعزیری شناخته می شود. ویژگی اصلی این دسته از مجازات ها این است که امکان تغییر یا کاهش و افزایش آن وجود دارد.

در کنار این مجازات ها برخی از جرایم نیاز به تنبیه بیشتر دارد. در واقع در تعیین مجازات دو هدف وجود دارد. اول این که به نوعی خسارت و آسیب وارد شده جبران شود و هدف دوم نقش بازدارندگی این مجازات است. از این رو برای برخی از جرایم اساسی و موثر در جامعه مجازات تبعی در نظر گرفته می شود. این دسته از مجازات ها بعد از اتمام محکومیت اصلی اجرا می شود.

سابقه کیفری از این دست مجازات است. یعنی سابقه کیفری مجازاتی محدود به زمان است که بعد از اتمام محکومیت اصلی برای فرد اعمال می شود. حال در ادامه بیشتر در خصوص شرایط این مجازات صحبت خواهیم کرد.