نیابت قضایی

به موجب صدور حکم نیابت قضایی امکان تحصیل و بررسی کلی مورد قانونی توسط سایر مراجع قانونی دارای صلاحیت فراهم خواهد شد. البته امکان صدور نیابت قضایی صرفا برای دادگاه‌های داخل کشور وجود دارد و به همین علت در صورت صادر شدن نیابت قضایی پرونده افراد در محل دیگر نیازی به خروج از کشور وجود نخواهد داشت‌.

همچنین باید توجه کرد که به موجب این حکم معمولا اجازه دسترسی سایر حوزه‌های دادرسی به نتایج تحقیقات قبلی صادر خواهد شد و به همین خاطر این افراد بررسی‌های جدید خود را هم در زمینه پرونده آغاز خواهند کرد‌. البته اگر گمان کنید که اجازه صدور نیابت قضایی کاملا در دست قاصی است؛ کاملا اشتباه میکنید. در واقع قاضی صرفا تحت شرایط خاص و در صورت اجازه قانون می‌تواند بررسی پرونده مورد نظر خود را به سایر حوزه‌های دادگستری مربوطه ارسال کند.

نیابت قضایی چیست ؟

نیابت قضایی در واقع یک نوع قرار صادره است که به موجب آن دادگاهی قانونا به دادگاه دیگر اجازه انجام تحقیقات و بررسی پرونده‌ای را می‌دهد. تحت چنین شرایطی به موجب ماده ۱۱۹ قانون اساسی صدر قرار اعدادی یا تمهیدی اجباری است و به همین منظور دیگر نیازی به تایید دادستان وجود نخواهد داشت. همچنین باید توجه کرد که امکان اعتراض به نیابت نوع  قضایی وجود نخواهد داشت.

البته هدف اصلی از برقراری اصل نیابت نوع قضایی هم جلوگیری از صرف بیهوده زمان و عدم رسیدگی به حق و حقوق طرفین دعوی است.بنابراین به موجب نیابت قضایی امکان بررسی مسائل پرونده به یک حوزه مشخص دیگر ارائه خواهد شد و تفاوتی وجود ندارد که این حوزه در چه مکانی قرار گرفته‌ شده باشد.

عموما علت صدور حکم نیابت نوع قضایی، دسترسی بیشتر مراجع قانونی در آن محل به مستندات پرونده یا متهم است. البته ممکن است نیابت نوع قضایی به دلایل مختلفی صادر شود که هر یک از این موارد از اعتبار قانونی هم برخوردار خواهند بود.

نیابت قضایی برای جلب

زمانی که مجرمی در جلسات دادگاه حضور پیدا نمی‌کند و محل زندگی او در مکانی غیر از محل برگزاری جلسات دادگاه قرار دارد؛ دادگاه اقدام به بررسی محل سکونت این مجرم پس از اعلام رای و همچنین صدور حکم نیابت قضایی برای دادستانی محل سکونت فرد جهت گرفتن جلب او خواهد کرد. تحت چنین شرایطی دادگاه محل سکونت مجرم با طرفین شاکی همکاری کرده و برای گرفتن جلب مجرم اقدام خواهد کرد.

البته باید توجه کنید که امکان صدور حکم نیابت قضایی برای جلب تنها در صورتی وجود دارد که جرم طرف دیگر اثبات شود. بنابراين تا زمان عدم اثبات جرم امکان گرفتن حکم نیابت قضایی برای جلب وجود نخواهد داشت.

نیابت قضایی چقدر طول میکشد؟

به طور کلی مراجع قانونی محل نیابت باید زمان کافی داشته باشند تا بتوانند پیگیری های لازم را در زمینه پرونده نیابتی انجام بدهند. همچنین تا زمانی که مراجع قانونی بتوانند نتیجه را به دادگاه مبدا اعلام کنند؛ احتمالا اعتبار نیابت قضایی باقی خواهد ماند.

در واقع در حالت عادی مدت زمان اعتبار نیابت نوع قضایی بیشتر از ۳ ماه در نظر گرفته می شود. اما در صورتی که زمانی کمتر از این مقدار مورد نیاز باشد؛ حتما این مسئله را با دادگاه نیابتی با کمک وکیل ملکی در میان خواهند گذاشت‌.

نحوه ارسال نیابت قضایی

نیابت نوع قضایی صرفا از طرف دادگاه و قاضی صادر میشود و در ادامه یک نمونه نامه ارسال نیابت قضایی ارائه شده است:

معاونین محترم فناوری اطلاعات دادگستری کل استان ها

با سلام و احترام به بیوست نامه ٦٢٥/٣٢٣ مورخ ۹۹/۷/۸ و نامه ٦١٤/٣٢٣ مورخ ۹۹/۷/۷ ارسالی از مجتمع قضائی ویژه نیابت شهر تهران در خصوص ارسال مكاتبه قضایی با موضوع در خواست نیابت در خصوص استعلام از اداره ثبت و پلیس راهور و . . . ، به اطلاع میرساند با توجه به امکان انجام استعلامات فوق به صورت آنلاین و از طریق مکاتبات قضایی و یا فرم استعلام قضایی ؛ مقتضی است دستور فرمائید مراتب به کلیه همکاران محترم واحد های قضایی تابعه ابلاغ وترتيبي اتخاذ گردد تا در خصوص چنین مواردی از ارسال مکاتبه با موضوع نیابت خودداری گردد.

نیابت قضایی اجرای احکام

بر اساس ماده ۱۲۱ قانون آیین دادرسی کیفری: 《هرگاه در اجرای نیابت قضائی، قرار تأمین صادره منتهی به بازداشت متهم شود، پرونده جهت اظهارنظر نزد دادستان محل اجرای نیابت ارسال می‌شود.

بیشتر بخوانید : تفاوت ابلاغ واقعی و قانونی

به اعتراض متهم نسبت به قرار بازداشت، مطابق مقررات در دادگاه صالح محل اجرای نیابت، رسیدگی می‌شود.》بنابراین در صورت عدم اعتراض، حکم در نظر گرفته شده اجرا خواهد شد و متهم همان نقش مجرم را دارد.